Trybunał w jednym ze swoich ostatnich wyroków (Jurčić v. Croatia) uznał, że Chorwacja naruszyła art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka. Władze Chorwacji dopuściły się dyskryminacji, kwestionując prawo do świadczeń ubezpieczeniowych tylko dlatego, że pracownica zawarła umowę o pracę będąc kilka dni po procedurze in vitro, a lekarz zalecił jej w tym okresie odpoczynek. Władze uznały ponadto, że pracownica chciała oszukać system ubezpieczeniowy, a zatrudnienie było fikcyjne pomimo, że w chwili nawiązania stosunku pracy, nie było pewne czy pracownica jest w ciąży. Nie sprawdzono nawet czy pracownica podjęła wykonywanie obowiązków pracowniczych i czy rzeczywiście po procedurze in vitro pracownica była niezdolna do pracy. 

Trybunał uznał, że takie działanie to różnicowanie ze względu na płeć (tylko kobieta może być poddana procedurze in vitro), a władze Chorwacji, zgodnie z zasadą przerzucenia ciężaru dowodu, nie udowodniły, że ich działanie było uzasadnione lub konieczne w danych okolicznościach. Z tego powodu uznano, że skarżąca była ofiarą dyskryminacji i sprawę wygrała. 

Ten wyrok jest wskazówką i dodatkowym argumentem dla pracodawców i pracownic, którzy chcą przekonać Zakład Ubezpieczeń Społecznych, że ich umowa o pracę jest ważna, a pracownica ma prawo do świadczeń. Ten kierunek jest już przyjmowany w orzecznictwie polskiego SN, które warto przypomnieć. 

W wyroku SN z 9 lutego 2012 r. (I UK 265/11) uznano, że chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z podjęciem zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa. W wyroku z 11 stycznia 2006 r. (II UK 51/05) wyraźnie podkreślono, że nie ma zakazu zatrudniania kobiet w ciąży. Wręcz przeciwnie - odmowa ich zatrudnienia ze względu na ciążę jest niezgodna z prawem. Co do pozorności, SN uznał w wyroku z 22 czerwca 2015 r. (I UK 367/14), że pozorność zatrudnienia może wystąpić tylko jeżeli obie strony zdają sobie sprawę, że umowa o pracę nie będzie wykonywana, a pracownica nie podejmuje wykonywania pracy. 

Warto pamiętać o powyższej argumentacji nie tylko podczas kontroli, ale przede wszystkim na etapie postępowań sądowych przeciwko, wciąż pojawiających się, niekorzystnym decyzjom ZUS.

Więcej artykułów o prawie HR w newsletterze  — PRO HR kwiecień 2021.