Od 1 stycznia 2019 r. do związków zawodowych mogą przystępować – oprócz pracowników – również osoby zatrudniane na innej podstawie, w tym na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umów zlecenia, umów o świadczenie usług). Osoby te uzyskały szereg uprawnień związkowych zbliżonych do pracowników. Oprócz tego zmieniły się zasady informowania pracodawcy o liczbie członków organizacji związkowej, a pracodawca zyskał możliwość weryfikacji tej liczby. Zmieniły się też m.in. zasady ustalania reprezentatywności organizacji związkowej.

Oprócz członkostwa, nie-pracownicy zyskali szereg uprawnień związkowych. Są to w szczególności ochrona zatrudnienia oraz prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem wynagrodzenia. Dopuszczenie do udziału w związkach zleceniobiorców rzutuje również na relacje zbiorowe w zakładzie pracy – związek może bronić już nie tylko praw pracowników, ale wszystkich osób zatrudnionych. 

Zmieniły się też niektóre obowiązki po stronie związku zawodowego, jak obowiązek informowania o liczbie członków (obecnie raz na pół roku) czy obowiązek ustosunkowania się do zapytania o zgodę na rozwiązanie umowy z chronionym działaczem (ustawodawca wyznaczył termin). Ważną zmianą jest również prawo weryfikacji liczby członków związku zawodowego.
Mając na uwadze wprowadzone zmiany, rekomenduję zwrócić uwagę w szczególności na następujące aspekty współpracy ze związkiem zawodowym: 

• osoby zatrudniane na podstawie umów cywilnoprawnych, pełniące funkcje związkowe, mają prawo do zwolnień od pracy na działalność związkową z zachowaniem wynagrodzenia; korzystanie ze zwolnienia nie wpływa na termin wykonania umowy;
• osoby te mogą być obejmowane ochroną zatrudnienia; z tytułu naruszenia ochrony takie osobie przysługuje rekompensata w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia; nie przysługuje jej roszczenie o przywrócenie do pracy;
• przy uzgadnianiu regulaminów i innych spraw wewnętrznych, przesądzający głos mają organizacje reprezentatywne i jednocześnie zrzeszające co najmniej 5% pracowników; progi reprezentatywności uległy zmianie (obecnie 8% i 15%);
• prowadząc spór zbiorowy należy zweryfikować, czyje interesy reprezentuje związek zawodowy (pracowników czy nie-pracowników) i czy jest upoważniony do reprezentowania określonej grupy; 
• katalog informacji, jakich może żądać od Państwa związek zawodowy, został doprecyzowany w ustawie;
• związek powinien informować o liczbie swoich członków raz na pół roku (a nie jak dotychczas raz na kwartał), do 10 dnia miesiąca następującego po upływie danego półrocza; bierze pod uwagę pracowników oraz nie-pracowników należących do danej organizacji związkowej przez co najmniej 6 miesięcy; 
• jeżeli liczba członków zadeklarowana przez związek budzi wątpliwości, mają Państwo prawo ją zakwestionować – w takim przypadku związek ma obowiązek zwrócić się do sądu o wszczęcie procedury weryfikacji liczby członków.