Od 1 stycznia 2019 r. zmieniły się zasady ustalania i raportowania liczby członków związku zawodowego. Pracodawcy zyskali sądowy instrument weryfikacji liczebności związków. Poniżej dzielimy się naszymi doświadczeniami dotyczącymi stosowania nowych przepisów, zwłaszcza w postępowaniu przed sądem.

Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej nadal przysługują związkom zrzeszającym minimum 10 członków. Przy ustalaniu liczby członków bierze się jednak pod uwagę nie tylko pracowników, ale również osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy (a więc przede wszystkim zleceniobiorców), o ile wykonywały na rzecz pracodawcy pracę przez co najmniej 6 miesięcy. Zatrudniony należący do kilku związków musi dokonać wyboru, w którym z nich ma zostać uwzględniony. Zamiast dotychczasowych informacji kwartalnych, wprowadzono informacje półroczne. Na poinformowanie o liczbie członków związki mają czas odpowiednio do 10 lipca i 10 stycznia, za poprzednie półrocze. Związek, który nie poinformuje pracodawcy o liczbie członków w wymaganym terminie, traci uprawnienia zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej. Uprawnienia te nie będą mu przysługiwać aż do czasu wykonania obowiązku informacyjnego.

Pracodawca, u którego działa organizacja związkowa, może – w terminie 30 dni od otrzymania informacji o liczbie jej członków - zgłosić pisemne zastrzeżenie co do tej liczby. Organizacja, wobec której zgłoszono zastrzeżenie, powinna wystąpić do sądu z wnioskiem 

o ustalenie liczby członków na ostatni dzień danego półrocza. Jeżeli tego nie zrobi, traci uprawnienia zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej, do czasu wykonania tego obowiązku. Możliwość złożenia zastrzeżenia przez pracodawcę jest nieograniczona, poza jednym wyjątkiem. Jeśli zgłoszone zastrzeżenie okaże się bezpodstawne, ponowne zgłoszenie zastrzeżenia co do liczebności tego samego związku będzie możliwe dopiero co najmniej po roku od uprawomocnienia się poprzedniego orzeczenia sądu. 

Sąd powinien dokonać ustalenia w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli stwierdzi, że liczba członków danego związku jest mniejsza, niż 10, organizacja straci uprawnienia organizacji zakładowej. Ustawa nie określa, w którym momencie dojdzie do utraty uprawnień przez organizację związkową. Moim zdaniem, utrata powinna mieć skutek wsteczny od daty złożenia nieprawdziwej informacji półrocznej. Wyrok sądowy ustalający rzeczywistą liczebność związku będzie również stanowił podstawę do weryfikacji reprezentatywności organizacji związkowej.