Ubiegły rok przebiegł przede wszystkim pod znakiem kolejnej nowelizacji przepisów odnoszących się do obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Zmiana ekipy rządzącej przyniosła również modyfikacje w systemie wizowym oraz projekt strategii migracyjnej na lata 2025-2030. Przedstawiono projekty nowych ustaw dotyczących przepisów o legalizacji zatrudnienia i pobytu cudzoziemców w Polsce.

Obywatele Ukrainy oraz członkowie ich rodzin
Z dniem 1 lipca 2024 r. nowelizacja Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: specustawa), przedłużyła ochronę czasową do 30 września 2025 r. Tym samym, z mocy prawa przedłużeniu uległy czasowe dokumenty pobytowe obywateli Ukrainy (wizy krajowe, zezwolenia na pobyt czasowy) oraz pobyty bezwizowe, które bezpośrednio nie wynikają ze specjalnego statusu specustawy. Analogicznym wydłużeniem objęto również okres zawieszenia ustawowych terminów obligujących wojewodów do przeprowadzenia pozostałych postępowań pobytowych.

Rozszerzono także katalog osób mogących ubiegać się o udzielenie zezwolenia pobyt czasowy o niepracujących członków rodzin, posiadających status UKR. Wcześniej taką możliwość miały jedynie osoby zatrudnione lub prowadzące działalność gospodarczą.

Wprowadzono również nowy sposób wnioskowania i wydawania  Kart Pobytu z jednoczesnym udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy na 3 lata. Wariant ten ma być dostępny dla osób, które złożyły wniosek elektroniczny oraz spełniają poniższe warunki:

• posiadały status UKR w dniu 4 marca 2024 r.,
• posiadają status UKR w dniu aplikacji o Kartę Pobytu,
• posiadają nieprzerwany status UKR przez przynajmniej 365 dni.

Uruchomienie elektronicznego systemu aplikacji ma jednak nastąpić dopiero w 2025 r. Na razie nie zapewniono jeszcze odpowiedniej infrastruktury informatycznej. 

Skróceniu z 14 do 7 dni uległ termin nałożonego na pracodawcę obowiązku złożenia powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy osobie objętej specustawą. W nowelizacji doprecyzowano katalog przypadków kiedy złożenia ponownego powiadomienia jest konieczne, tj.:

1. zmienił się rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy lub
2. zmieniło się stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy, lub
3. zmniejszono wymiar czasu pracy lub liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określony w powiadomieniu, lub
4. obniżono miesięczną lub godzinową stawkę wynagrodzenia określoną w powiadomieniu.

Zawieszenie programu Poland. Business Harbour
Z początkiem 2024 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zawiesiło program wizowym PBH. Podjętą decyzję uargumentowano zastrzeżeniami o nadużyciach w zakresie wydawania i w sposobie wykorzystywania wiz PBH. Zawieszenie ma potrwać do czasu przyjęcia rozwiązań gwarantujących właściwą weryfikację beneficjentów programu. Na chwilę obecną brak jest rozwiązań w zakresie uzyskiwania wiz dedykowanych branży IT. 

Strategia migracyjna 2025-2030
W lutym 2024 r. przedstawiono harmonogram prac nad stworzeniem kompleksowej, odpowiedzialnej i bezpiecznej strategii migracyjnej Polski na lata 2025-2030. Niecały miesiąc później ogłoszono projekt zmiany ustawy o cudzoziemcach. Zakłada on między innymi:

• zmiany dla osób wnioskujących i posiadających Niebieską Kartę UE,
• zmianę sposobu aplikowania o zezwolenie na pobyt czasowy z formy papierowej na elektroniczną,
• zastąpienie zaświadczeniem stempla stawianego w paszporcie na potwierdzenie złożenie wniosku.

W połowie 2024 r. przedstawiono długo wyczekiwany projekt ustawy dotyczącej zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Początkowo projekt przyjął nazwę ustawy o dostępie cudzoziemców do rynku pracy, by już po kilku miesiącach została ona zmieniona na ustawę o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z punktu widzenia pracodawcy najważniejszym założeniem projektu wydaje się być zniesienie procedury tzw. testu rynku pracy. W zamian za to Starostowie otrzymają możliwość elastycznego decydowania o zawodach w których możliwość powierzania pracy cudzoziemcom w danym Powiecie zostanie ograniczona. Skróceniu z trzech do jednego  miesiąca od daty ważności zezwolenia na pracę uległ termin powiadomienia wojewody o nierozpoczęciu zatrudnienia. 

Kolejnym projektem wpisującym się w założenia rządowej strategii migracyjnej  jest projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wyeliminowania nieprawidłowości w systemie wizowym RP. Modyfikacje obejmą w szczególności system wydawania wiz w celu kształcenia się na studiach. Następującym zaostrzeniom poddane zostaną przepisy dot. weryfikacji aplikacji wizowych:

• obowiązek udokumentowania umiejętności i wiedzy niezbędnej do podjęcia studiów na danym kierunku;
• spoczywająca na rektorze lub kierowniku uczelni konieczność powiadomienia o niepodjęciu studiów przez osobę posiadającą wizę studencką;
• wprowadzenie limitu cudzoziemców kształcących się w danej jednostce prowadzącej studia.

Wszystkie powyższe projekty zostały już przyjęte przez Radę Ministrów i w I kwartale 2025 r. mają trafić do pod obrady Sejmu. 
 

Więcej artykułów o prawie HR w newsletterze – PRO HR Year Book 2024