Ustawa o ochronie sygnalistów, wbrew swojemu tytułowi, nie chroni jedynie osób, które (w dobrej wierze) dokonują zgłoszeń naruszenia prawa. Chroni także osoby pomagające w dokonaniu zgłoszenia oraz osoby powiązane z sygnalistą. One także nie mogą doświadczyć żadnych działań odwetowych, w tym nie można przeciwko nim kierować pozwów cywilnych ani oskarżeń w związku ze zgłoszeniem. 

Osoba pomagająca w zgłoszeniu
W trakcie prac nad ustawą centrale związkowe podnosiły, że chcą odgrywać rolę pośredników między sygnalistami a pracodawcą. To jest możliwe – przedstawiciele związków mogą pomagać sygnalistom w dokonaniu zgłoszenia. Taka pomoc może polegać na pouczeniu o trybie dokonania zgłoszenia, uprawnieniach sygnalisty czy wsparciu przy sformułowaniu konkretnego zgłoszenia. Pomocy w dokonaniu zgłoszenia może udzielić też inna osoba – współpracownik czy przełożony. Warto podkreślić zwłaszcza ten ostatni aspekt. Przełożony, który dowiaduje się od podwładnego o naruszeniu prawa może pomóc sygnaliście (skierować go na właściwy tryb dokonania zgłoszenia) albo samodzielnie dokonać zgłoszenia. 

Osoba powiązana z sygnalistą
Zgłoszenie naruszenia naraża sygnalistę na działania odwetowe. Działania odwetowe wymierzone w taką osobę mogą pośrednio godzić także w dobra lub interesy innych osób. Mogą się także zdarzać sytuacje odwrotne – działania odwetowe mogą bezpośrednio godzić w inną osobę (np. współpracownika sygnalisty albo członka jego rodziny) i w ten sposób pośrednio dotykać samego sygnalistę. Z tego powodu zakaz działań odwetowych obejmuje również takie osoby, które z uwagi na bliską relację z sygnalistą, mogłyby doświadczyć działań odwetowych. 
Może tu chodzić o współpracowników sygnalisty i chęć pogorszenia jego relacji z osobami współpracującymi. Ustawa wymienia także osoby najbliższe (w tym osoby pozostające we wspólnym pożyciu), które mogłyby np. zostać pozwane lub oskarżone przez osobę chcącą zniechęcić sygnalistę do eskalowania zgłoszenia. 

Zakres ochrony
Wszystkie wymienione osoby (sygnalista, osoba pomagająca w zgłoszeniu i powiązana z sygnalistą) mają ten sam zakres ochrony. Zabronione jest stosowanie wobec nich działań odwetowych, w tym także próby ich stosowania albo groźby. Zabronione jest też kierowanie przeciwko nim oskarżeń i roszczeń w związku z naruszeniem tajemnicy (np. przedsiębiorstwa) albo naruszenie praw autorskich przy zgłoszeniu. 
Stosowanie działań odwetowych będzie przestępstwem zagrożonym karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. Jeśli sprawca działałby uporczywie (przez dłuższy czas lub po zwróceniu mu uwagi), grozić mu będzie do 3 lat pozbawienia wolności. 
 

Więcej artykułów o prawie HR w newsletterze – PRO HR Lipiec 2024