Wyjaśnienie zagadnień, które budzą obawy pracodawców i przedsiębiorców w kontekście ryzyk odpowiedzialności karnej, związanych z działaniami podejmowanymi w sytuacji nadzwyczajnej, czyli m.in. w stanie epidemii.
 

1. Naruszenie przepisów rozporządzenia RM
2. Koronawirus a naruszenie kwarantanny
3. Koronawirus a opieka nad dziećmi

Naruszenie przepisów rozporządzenia RM
 

Jakie konsekwencje grożą pracodawcy za naruszenie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii?
 
Naruszenie przepisów ww. rozporządzenia przez pracodawcę poprzez np. niezapewnienie odpowiedniej odległości pomiędzy stanowiskami pracy (1,5 metra) czy niezapewnienie pracownikom środków ochrony (rękawiczki/płyn do dezynfekcji) może wiązać się z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności karnej i administracyjnej.
 
Osoba fizyczna działająca jako pracodawca (np. członek zarządu) może odpowiedzieć za wykroczenie przeciwko prawom pracownika z art. 283 k.p. – nieprzestrzeganie zasad BHP w zakładzie pracy – zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy mogą w takim wypadku nałożyć mandat do 2000 zł. 

Firma może jednocześnie odpowiedzieć za delikt administracyjny, wprowadzony w pakiecie ustaw „tarczy antykryzysowej”. Za niestosowanie się do nakazów, zakazów i ograniczeń w zw. z funkcjonowaniem zakładów pracy, organy inspekcji sanitarnej mogą nałożyć karę pieniężną w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł.

Koronawirus a naruszenie kwarantanny
 

Jak zaostrzą się kary za naruszenie zasad kwarantanny?
 

Kary za naruszenie zasad kwarantanny uległy zaostrzeniu. W razie stwierdzenia naruszenia obowiązku hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem COVID-19, nałożonego przez właściwy organ lub wynikającego z przepisów prawa, państwowy powiatowy inspektor sanitarny będzie mógł nałożyć na osobę naruszającą taki obowiązek, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną w kwocie do 30 000 zł.

Stwierdzenie naruszenia tego obowiązku może nastąpić w szczególności na podstawie ustaleń Policji, innych służb państwowych lub innych uprawnionych podmiotów. (Art. 15zzzn. 1. ustawy „tarczy antykryzysowej”).

Oprócz kary administracyjnej, możliwe jest również poniesienie odpowiedzialności karnej, o czym pisaliśmy niżej, we wpisie „Jakie konsekwencje wiążą się z przerwaniem kwarantanny?”

Pierwsze przypadki postępowań pokazują, że sprawy te będą traktowane bardzo poważnie - w ubiegły piątek sąd w Zamościu tymczasowo aresztował mężczyznę, który złamał zasady kwarantanny. Mężczyzna po zwróceniu mu uwagi przez sąsiadkę zaczął kaszleć w jej kierunku, co zostało zakwalifikowane jako bezpośrednie narażenie innej osoby na zarażenie chorobą zakaźną.

Jakie konsekwencje wiążą się z przerwaniem kwarantanny?
 

Osoby poddane kwarantannie, które opuściły zadeklarowane miejsce jej odbywania mogą ponosić odpowiedzialność karną za wykroczenie, polegające na nieprzestrzeganiu nakazów/zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom zakaźnym. Wykroczenie to jest zagrożone karą grzywny do 5.000 zł.

Ponadto, osoby, które wiedzą, że są zarażone i mimo to przerywają kwarantannę, mogą odpowiadać za przestępstwo z art. 161 § 2. k.k. tj. bezpośredniego narażenia innej osoby na zarażenie chorobą zakaźną, za które po przyjęciu ustawy „tarczy antykryzysowej” grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, a w przypadku narażenia na zarażenie wielu osób, od roku do lat 10.

We wspomnianej ustawie wprowadzono nowe wykroczenie, które można popełnić w przypadku niestosowania się do wydawanych przez funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej poleceń określonego zachowania się, jeśli uniemożliwia to lub istotnie utrudnia wykonanie czynności służbowych. Może to dotyczyć wielu sytuacji, w tym poleceń dot. zachowania się po przekroczeniu granicy kraju oraz miejsca i sposobu odbywania kwarantanny. Wykroczenie jest zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny  (art. 65a Kodeksu wykroczeń).
 

Koronawirus a opieka nad dziećmi
 

Specustawa koronawirusowa umożliwiła rodzicom dzieci do lat 8 skorzystanie z zasiłku opiekuńczego na okres do 14 dni z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w przypadku zamknięcia żłobków, przedszkoli, szkół. Wbrew społecznym oczekiwaniom uprawnienia tego nie rozciągnięto na rodziców dzieci niepełnosprawnych czy wszystkie dzieci do lat 15.

Jakie mogą być konsekwencje pozostawienia dziecka powyżej 8 lat bez opieki?

Rodzice są obowiązani sprawować pieczę nad dziećmi. Jeżeli nie sprawują jej osobiście, czyni to zazwyczaj szkoła lub osoby wyznaczone przez rodziców. 

W przypadku pozostawienia dziecka powyżej lat 8 bez opieki, rodzice/prawni opiekunowie mogą stanąć w obliczu ryzyka odpowiedzialności z art. 160 § 2 k.k. tj. narażenia na bezpośrednio niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Za nieszczęśliwy wypadek podopiecznego jego opiekuni mogą podlegać karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

Podkreślamy: samo pozostawienie dziecka bez opieki nie jest bezpośrednim zagrożeniem, lecz może budzić obawy rodziców, którzy musieliby pozostawić w domu samych dziewięcio- albo dziesięciolatków, nie zawsze do tego gotowych.

Czy rodzice mogą odpowiadać za porzucenie dziecka w przypadku pozostawienia go bez opieki?

Pozostawienie dziecka bez opieki nie jest równoznaczne z porzuceniem małoletniego w rozumieniu art. 210 k.k. Przestępstwo porzucenia dziecka oznacza tzw. pozostawienie go „własnemu losowi” – tj. trwałe opuszczenie dziecka, połączone z zaprzestaniem troszczenia się o nie, bez zapewnienia opieki ze strony innych osób.

W tej sytuacji pracownik, który musi zostawić dziecko w domu same, nie naraża się na zarzut porzucenia małoletniego.