Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy | PRO HR Alert

2022.03.14

Prezentujemy podsumowanie najważniejszych zmian w odniesieniu do przepisów Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. 

Prawa jakie uzyska cudzoziemiec zależą od wielu zmiennych w tym obywatelstwa, daty wjazdu do Polski, miejsca przekroczenia granicy oraz posiadanych dokumentów pobytowych. 

W opracowaniu poruszamy kwestie związane z pobytem obywateli Ukrainy oraz obywateli innych państw, prawem do pracy oraz dodatkowymi świadczeniami, które mogę otrzymać obywatele Ukrainy. 

I.    Pobyt obywateli Ukrainy 

→ Wjazd do Polski dn. 24 lutego 2022 r. lub później 

1.    Wjazd bezpośrednio z terytorium Ukrainy 

  • Osoby, które wjechały do Polski począwszy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce, mają prawo do legalnego pobytu przez 18 miesięcy, tj. do dn. 24.08.2023 r.  
  • Wydłużenie legalności pobytu na tej podstawie nie ma zastosowania do osób, które posiadają inny tytuł pobytowy, m.in. zezwolenie na pobyt czasowy, na pobyt stały czy pobyt rezydenta długoterminowego UE oraz cudzoziemców, którzy złożyli wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej (tj. status uchodźcy, ochrona uzupełniająca) lub którzy zadeklarowali zamiar ich złożenia. 
  • Wyjazd z terytorium Polski na okres dłuższy niż miesiąc pozbawia prawa do legalnego pobytu. 
  • Osoby, które wjechały bez zarejestrowania wjazdu przez Komendanta Straży Granicznej (nie mają stempla w paszporcie ani innego dokumentu potwierdzającego wjazd do Polski), muszą udać się do najbliższego urzędu gminy lub miasta w ciągu 60 dni, aby zarejestrować swój wjazd. 
  • Numer PESEL będzie nadany w specjalnej procedurze po odebraniu odcisków palców. 

Przepisy w tej kategorii mają również zastosowanie do:

  • Obywateli Ukrainy, którzy wjechali  do Polski z terytorium innego kraju, jeśli  posiadają Kartę Polaka, przykładowo jeśli trasa podróży wiodła np. z Ukrainy do Polski przez Słowację.       
  • Obywateli innych krajów, jeśli pozostają w związku małżeńskim z obywatelem Ukrainy.


2.    Wjazd z terytorium innego państwa 

  • Obowiązują dotychczasowe przepisy pobytowe z zastrzeżeniem, że wizy krajowe oraz zezwolenia na pobyt czasowy, których ostatni dzień ważności przypada na 24.02.2022 r. lub później ulegają wydłużeniu do dn. 31.12.2022 r.
  • Można rozważyć: wystąpienie o udzielenie ochrony czasowej, ochrony międzynarodowej, ochrony w kraju miejsca wjazdu do Schengen lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt. 

→ Wjazd do Polski przed 24 lutego 2022 r. 

  • Obowiązują dotychczasowe przepisy z zastrzeżeniem, że wizy krajowe oraz zezwolenia na pobyt czasowy, których ostatni dzień ważności przypada na 24.02.2022 r. lub później ulegają wydłużeniu do dn. 31.12.2022 r.
  • Można rozważyć: wystąpienie o udzielenie ochrony międzynarodowej lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt. 

II.    Pobyt obywateli innych krajów 

→ Wjazd do Polski dn. 24 lutego 2022 r. lub później 

1.    Wjazd bezpośrednio z terytorium Ukrainy 

  • Obowiązują dotychczasowe przepisy pobytowe.
  • W przypadku bezpośredniego wjazdu w oparciu o zgodę komendanta Straży Granicznej (wjazd bez właściwych dokumentów) legalny 15-dniowy pobyt nie ulega przedłużeniu. 
  • Można rozważyć: wystąpienie o udzielenie ochrony czasowej, ochrony międzynarodowej lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt.

2.    Wjazd z terytorium innego państwa 

  • Obowiązują dotychczasowe przepisy pobytowe.
  • Można rozważyć: wystąpienie o udzielenie ochrony czasowej, ochrony międzynarodowej lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt.

→ Wjazd do Polski przed 24 lutego 2022 r. 

  • Obowiązują dotychczasowe przepisy pobytowe.
  • Można rozważyć: wystąpienie o udzielenie ochrony międzynarodowej lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt.

III.    Prawo do pracy w Polsce 

Obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce legalnie na podstawie przepisów specustawy lub dotychczasowych przepisów:

1.    Otrzymali prawo do pracy bez zezwolenia. Warunkiem legalnego zatrudnienia ma być powiadomienie powiatowego urzędu pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Zawiadomienie ma być składane w terminie 14 dni od podjęcia pracy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego praca.gov.pl. 

2.    Otrzymali prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej bez dodatkowego zezwolenia.

IV.    Dodatkowe świadczenia

Obywatele Ukrainy wpisani do rejestru PESEL mogą wnioskować o wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego przeznaczonego na pokrycie kosztów utrzymania. Świadczenie będzie przysługiwało w wysokości 300 PLN na osobę.

Obywatele Ukrainy są także uprawnieni do następujących świadczeń: 

  • opieki medycznej;
  • bezpłatnej pomocy psychologicznej; 
  • świadczeń rodzinnych; 
  • świadczeń wychowawczych, jeżeli zamieszkują z dziećmi w Polsce; 
  • świadczenia dobry start, jeżeli zamieszkują z dziećmi w Polsce; 
  • rodzinnego kapitału opiekuńczego; 
  • dofinansowania opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.