Prezentujemy najważniejsze założenia projektu ustawy dedykowanej obywatelom Ukrainy. Pozostali cudzoziemcy, którzy wjechali do Polski w związku z wojną w Ukrainie nie będą mogli skorzystać z prezentowanych rozwiązań.  

1.    Prawo pobytu w Polsce

Obywatele Ukrainy, którzy wjechali do Polski począwszy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce, mają prawo do legalnego pobytu w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r.  

Wydłużenie legalności pobytu nie ma zastosowania do obywateli Ukrainy, którzy posiadają inny tytuł pobytowy, m.in. zezwolenie na pobyt czasowy, na pobyt stały, czy pobyt rezydenta długoterminowego UE. 

Wydłużenie legalności pobytu nie ma zastosowania również do cudzoziemców, którzy złożyli wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej (tj. status uchodźcy, ochrona uzupełniająca) lub którzy zadeklarowali zamiar złożenia. 

Wyjazd z terytorium Polski na okres dłuższy niż miesiąc pozbawia obywatela Ukrainy prawa do legalnego pobytu. 

2.    Wjazd do Polski bez wymaganych dokumentów   

Wiele osób, które wjechało do Polski, nie posiadało odpowiednich dokumentów. Osoby, które przekroczyły granicę i nie zostały odnotowane przez Straż Graniczną (nie mają stempla w paszporcie ani dokumentu zgody komendanta) muszą złożyć wniosek o zarejestrowanie pobytu w siedzibie organu gminy. Taki wniosek musi być złożony najpóźniej w terminie 60 dni od dnia wjazdu.

3.    Prawo do pracy

Obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce legalnie na podstawie przepisów specustawy lub dotychczasowych przepisów prawa, będą posiadali prawo do pracy. Warunkiem legalnego zatrudnienia ma być powiadomienie powiatowego urzędu pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Zawiadomienie ma być składane w terminie 7 dni od podjęcia pracy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego praca.gov.pl. Informacja ta będzie przekazywana innym organom.

4.    Dalszy pobyt

Obywatele Ukrainy, których pobyt w Polsce będzie legalny na podstawie specustawy będą mogli wystąpić z wnioskiem o zezwolenie na pobyt czasowy, które będzie wydawane jednorazowo na okres 3 lat. Osoby, które otrzymają zezwolenie na pobyt czasowy będą miały nieograniczony dostęp do rynku pracy – będą mogły być zatrudniane bez zezwolenia na pracę.  Wniosek o udzielenie takiego zezwolenia będzie można złożyć nie wcześniej niż przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu do Polski, najpóźniej w ostatnim dniu 18-miesięcznego okresu uznawania legalności pobytu.

5.    Wydłużenie dotychczasowych tytułów pobytowych 

Projekt ustawy zakłada przedłużenie dotychczasowych tytułów pobytowych, w sytuacji gdy traciły one ważność 24 lutego 2022 r. lub później. Dotyczy to: ruchu bezwizowego, wizy krajowej, wizy Schengen, zezwolenia na pobyt, zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej. Powyższe tytuły pobytowe ulegają automatycznemu wydłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r. Wydłużenie ważności wiz/zezwoleń nie wymaga składania wniosku ani uzyskiwania decyzji. 

Do przedłużenia ważności okresu pobytu w ramach ruchu bezwizowego oraz na podstawie wiz Schengen wymagane jest, aby pobyt korzystającego z odpowiedniej podstawy pobytowej w Polsce rozpoczął się przed dniem 24 lutego 2022 r.

Osoby, które będą korzystały z automatycznego wydłużenia tytułów pobytowych nie mogą przekraczać granicy. 

6.    Świadczenia pieniężne

Obywatele Ukrainy, których pobyt jest legalny na podstawie specustawy, będą mogli wnioskować o wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego przeznaczonego na pokrycie kosztów życia. Świadczenie będzie przysługiwało w wysokości 500 PLN dla osoby samotnie gospodarującej lub 300 PLN na osobę w rodzinie. Wnioski mają być składane w ośrodku pomocy społecznej. 

Projekt ustawy zakłada, że obywatele Ukrainy, którzy uciekli przed wojną i przebywają w Polsce legalnie będą uprawnieni do następujących świadczeń: 
opieki medycznej;

• bezpłatnej pomocy psychologicznej; 
• świadczeń rodzinnych; 
• świadczeń wychowawczych, jeżeli zamieszkują z dziećmi w Polsce; 
• świadczenia dobry start, jeżeli zamieszkują z dziećmi w Polsce; 
• rodzinnego kapitału opiekuńczego; 
• dofinansowania opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.