Od 1 stycznia 2021 r. obywatele UE oraz obywatele UK nie będą mogli korzystać z dotychczasowych swobód unijnych odpowiednio na terenie UK lub UE. Utrudni to ich mobilność, również związaną z oddelegowaniem. 

Brytyjczycy delegowani do Polski przed zakończeniem okresu przejściowego i kontynuujący pobyt w Polsce po 31 grudnia 2020 r. będą uprawnieni do złożenia wniosku o nowe zezwolenie pobytowe, wydawane jednorazowo na okres 5 lat. Wniosek o zezwolenie będzie mógł zostać złożony do 31 grudnia 2021 r.

Do tego dnia ich pobyt w Polsce będzie uznawany za legalny. Zezwolenie będzie upoważniało do wykonywania pracy bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę. Posiadacz takiego zezwolenia, po upływie pięcioletniego, legalnego i nieprzerywanego pobytu na terytorium Polski, będzie również uprawniony do złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt stały. Okres pobytu w Polsce przed 1 stycznia 2021 r. będzie zaliczany do pięcioletniego okresu.

Delegowanie obywatela UK do Polski po zakończeniu okresu przejściowego będzie wymagało uprzedniego uzyskania właściwych zezwoleń, tj. zezwolenia na pracę, wizy czy zezwolenia na pobyt. Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (Umowa o handlu i współpracy) nie znosi tego obowiązku.

Zezwolenie na pracę nie będzie jednak konieczne w przypadku delegowania Brytyjczyka posiadającego prawo pobytu i uprawnionego do wykonywania pracy w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę pracodawca delegujący pracownika do Polski. Obowiązek posiadania podstawy legalnego pobytu na terytorium Polski pozostanie aktualny.

Również okres pobytu obywatela UE delegowanego do Wielkiej Brytanii będzie miał znaczenie dla jego statusu imigracyjnego w tym kraju. Polacy, których okres delegowania do Wielkiej Brytanii rozpoczął się przed zakończeniem okresu przejściowego, mogą wystąpić o przyznanie im specjalnego statusu pobytowego, tzw. settled status, jeśli wykażą co najmniej pięcioletni pobyt na Wyspach. W przypadku krótszych pobytów, mogą uzyskać pre-settled status, przyznawany na okres pięciu lat. Wnioski o przyznanie właściwego statusu mogą być składne do 30 czerwca 2021 r. Nabycie jednego z nich będzie jednoznaczne z nabyciem prawa do wykonywania pracy. 

Polacy delegowani do UK po 31 grudnia 2020 r. będą musieli uzyskać dokumenty legalizujące ich pobyt i pracę na terytorium tego kraju.

Do momentu uzgodnienia treści Umowy o handlu i współpracy pod znakiem zapytania pozostawały kwestie związane z ubezpieczeniem społecznym pracowników delegowanych. Zgodnie z umową o handlu i współpracy, składki na ubezpieczenie takiego pracownika mają być odprowadzane w państwie zatrudnienia, o ile okres delegowania nie przekracza 24 miesięcy, a pracownik nie jest wysyłany w celu zastąpienia innego pracownika delegowanego.

Umowa o handlu i współpracy jest obecnie w trakcie procedur ratyfikacyjnych. Od 1 stycznia 2021 r. będzie stosowana tymczasowo przez UE do zakończenia pełnej procedury ratyfikacyjnej.

Więcej w artykule r.pr. dr Michała Kacprzyka i Marty Dudczak „Brexit a składki ZUS: zasady delegowania pracowników pod znakiem zapytania” dla Rzeczpospolita (artykuł z 27 grudnia 2020 r.).