Koniec wakacji niestety często prowokuje do nieuczciwego przedłużenia urlopu za pomocą fałszywych zwolnień lekarskich. Pracownicy i lekarze wystawiający takie zwolnienia zapominają, że podanie nieprawdy o podstawach do zwolnienia od pracy jest przestępstwem – i to nawet zagrożonym karą do 8 lat więzienia.

Poświadczenie nieprawdy w dokumencie

Zwolnienie lekarskie jest dokumentem – poświadcza ono czasową niezdolność pracownika do świadczenia pracy. Stanowi podstawę zwolnienia pracownika od pracy z jednoczesnym zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Niezależnie od tego, w jakiej postaci zostaje ono wystawione (na papierze czy elektronicznie), spełnia wymogi dokumentu podane w Kodeksie Karnym (art. 115 § 14).

Lekarz, który ma uprawnienie do wystawienia zwolnienia, bierze odpowiedzialność za prawdziwość tego dokumentu. Poświadczenie nieprawdy w L4 jest przestępstwem nazywanym fałszerstwem intelektualnym (art. 271 KK). Taki czyn jest zagrożony karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jeżeli lekarz działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (np. łapówki od pacjenta) – kara jest wyższa i wynosi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

Pracownik, który nakłania lekarza do wystawienia fałszywego zaświadczenia, również nie jest wolny od odpowiedzialności. Po pierwsze, może ponieść taką karę w tych samych granicach za podżeganie lekarza do popełnienia przestępstwa. Niezależnie od tego, posługując się takim nierzetelnym L4 (np. przed pracodawcą), popełnia kolejne przestępstwo – posługiwania się fałszywym dokumentem. Ono również jest zagrożone karą – grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 273 KK).

Fałszywe zwolnienie a oszustwo

Istotą zwolnienia lekarskiego jest to, że pracownik nie świadczy pracy, ale zachowuje prawo do wynagrodzenia. Z punktu widzenia pracodawcy jest to zatem ponoszenie nieuzasadnionych kosztów. W niektórych wypadkach n pracownik korzystający z fałszywego zwolnienia może odpowiadać za przestępstwo oszustwa (art. 286 KK). Polega ono na wprowadzeniu w błąd innej osoby w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Wprowadzeniem w błąd jest tu posłużenie się fałszywym zwolnieniem. Wypłata wynagrodzenia przez pracodawcę, mimo nie świadczenia pracy przez pracownika – stanowi niekorzystne rozporządzenie mieniem. To wynagrodzenie stanowi zarazem korzyść majątkową pracownika.

Więcej artykułów o prawie HR w newsletterze – PRO HR Sierpień 2025