ZMIANY W PRZEPISACH

Nowa ustawa o cudzoziemcach

Nowa ustawa o cudzoziemcach porządkuje problematykę legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce. Przepisy ustawy wprowadzają nowe rozwiązania dotyczące m.in.:

- zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemca,

- zasad składania wniosków o wizę i zezwolenie na pobyt czasowy oraz

- zasad udzielania zezwoleń na pobyt czasowy dla cudzoziemców studiujących na polskich uczelniach.

W efekcie wprowadzonych zmian modyfikacjom ulegną nazwy dotychczasowych zezwoleń pobytowych - obecne „zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony” nazwano „zezwoleniem na pobyt czasowy”, a nazwę „zezwolenie na osiedlenie się” zastąpiono nazwą „zezwolenie na pobyt stały”.

W zakresie legalizacji pobytu cudzoziemców istotną zmianą jest wydłużenie z 2 do 3 lat maksymalnego okresu, na który cudzoziemcom będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Z wnioskiem o udzielenie zezwolenia cudzoziemiec będzie mógł wystąpić w dowolnym momencie nie później jednak niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Polski (w chwili obecnej musi to zrobić co najmniej 45 dni przed końcem okresu w którym może legalnie przebywać w Polsce).

Ustawa wprowadza także nowe regulacje dotyczące cudzoziemców studiujących na polskich uczelniach. Cudzoziemcy podejmujący studia będą mogli otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy na okres 1 roku i 3 miesięcy (czyli 15 miesięcy) bądź na okres trwania roku akademickiego oraz dodatkowo 3 miesięcy (jeśli rok akademicki jest krótszy niż rok kalendarzowy). Studenci kontynuujący naukę będą otrzymywać zaś zezwolenia na 3 lata (a nie jak obecnie na 1 rok). Zezwolenie na pobyt czasowy, na okres 1 roku, będą mogli uzyskać również cudzoziemcy będący absolwentami polskich uczelni, którzy poszukują pracy w Polsce..

Bardzo istotną zmianą jest wprowadzenie nowego typu zezwolenia, którego uzyskanie nie tylko legalizuje pobyt cudzoziemca ale i uprawnia go do podjęcia pracy w Polsce. O zezwolenie na pobyt czasowy i pracę będzie w ramach jednej procedury występował sam cudzoziemiec. Jest to daleko idąca zmiana w stosunku do obecnej sytuacją w której to pracodawca, który chce zatrudnić w Polsce cudzoziemca, musi ubiegać się dla niego o zezwolenie na pracę.

Obok najważniejszych zmian wymienionych powyżej ustawa wprowadza również inne nowe typy zezwoleń (np. zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej) oraz wprowadza zmiany do szeregu innych ustaw. Modyfikacją ulegają m.in. postanowienia ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w zakresie przepisów dotyczących udzielania zezwoleń na pracę) oraz ustawy o straży granicznej (w zakresie obowiązków związanych ze zwalczaniem nielegalnej imigracji). 

Nowa ustawa o cudzoziemcach wejdzie w życie z dniem 1 maja 2014 r.

Zmiany w zezwoleniach na pracę cudzoziemców

Nowa ustawa o cudzoziemcach istotnie wpływa na treść ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy regulujące zasady udzielania zezwoleń na pracę cudzoziemcom. Zmiany mają na celu przede wszystkim ujednolicenie terminologii jaką posługują się obie ustawy. Ponadto ustawodawca rozstrzygną, iż zezwolenie na pracę uzyskane przez cudzoziemca na podstawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia wygasa z mocy prawa z dniem, w którym udzielono mu określonego w ustawie o cudzoziemcach zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia wchodzą w życie 1 maja 2014 r.

Straż graniczna będzie przeciwdziałać nielegalnej migracji

Zmieniona stawa o cudzoziemcach wprowadza zmiany w ustawie o Straży Granicznej. Do jej podstawowych obowiązków dodane zostało zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji. W tym celu Straż ma m.in. współdziałać z organami i podmiotami właściwymi w sprawach udzielania cudzoziemcom zezwoleń na wjazd na terytorium Polski lub pobyt na tym terytorium. W celu umożliwienia organom Straży realizacji nowych obowiązków wojewodowie będą zobligowani do przekazywania Straży Granicznej informacji o uchyleniu wydanych zezwoleń na pracę oraz odmowie udzielenia bądź cofnięciu zezwolenia na pobyt.

Zmiany w ustawie o Straży granicznej wchodzą w życie z dniem 1 maja 2014 r.

PROJEKTY ZMIAN AKTÓW PRAWNYCH

II tura deregulacji

Sejm uchwalił ustawę ułatwiającą dostęp do wykonywania niektórych zawodów regulowanych. Zakresem przegłosowanej ustawy objętych zostało 91 profesji.

Wśród deregulowanych zawodów są m.in. różnej specjalności architekci, a także inżynierowie - budownictwa, inżynierii środowiska, górnictwa i geologii, inżynierii wojskowej, telekomunikacji, elektrotechnicy, energetycy, transportu, elektroniki i telekomunikacji, inżynierii naftowej i gazowniczej. Deregulacja dotyczy również np. urbanistów, rzeczoznawców samochodowych oraz diagnostów uprawnionych do wykonywania badań technicznych pojazdów. Przyjęta ustawa obejmuje też 8 profesji rynku finansowego: osoby zajmujące się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych, doradców podatkowych, brokerów i agentów ubezpieczeniowych, aktuariuszy, agentów celnych, biegłych rewidentów, przyjmujących zakłady wzajemne i prowadzących kolektury gier liczbowych. Kolejną grupą zawodów, która została uwolniona stanowią zawody lotnicze, np. pilot samolotowy zawodowy i liniowy, pilot śmigłowca zawodowy i liniowy, radiooperator pokładowy, dyspozytor lotniczy, mechanik pokładowy, nawigator lotniczy czy też skoczek spadochronowy.

Przyjęta ustawa obejmuje drugą z czterech planowanych transz zawodów do których docelowo ma być ułatwiony dostęp. Pierwsza transza obejmująca 51 zawodów (m.in. profesji prawniczych, przewodników turystycznych, taksówkarzy) została uchwalona 13 czerwca 2013 r.

Zwiększona ochrona pracowników delegowanych

Parlament Europejski przyjął nowe przepisy dotyczące pracowników delegowanych. Wzmocnią one obowiązujące aktualnie unijne przepisy z 1996 r. dotyczące pracowników delegowanych. W przyjętym dokumencie doprecyzowano zasady rozróżniania rzeczywistego delegowania od prób obejścia prawa oraz ujęto definicję fałszywego samozatrudnienia pracowników. Ponadto przyjęte przepisy wprowadzają solidarną odpowiedzialność wykonawców i bezpośrednich podwykonawców w sektorze budownictwa za jakiekolwiek zaniechania w wypłacie wynagrodzeń pracownikom. Kraje członkowskie mogą przyjąć odrębne, bardziej restrykcyjne, regulacje jak i rozciągnąć je na inne sektory. Dyrektywa pozostawia krajom UE również pewną elastyczność w przeprowadzaniu kontroli.

Aby przegłosowana dyrektywa weszła w życie musi zostać formalnie przyjęta przez Radę co powinno nastąpić jeszcze w maju 2014 r.

„Nie” dla zakazu pracy w niedzielę

Sejm odrzucił w pierwszym czytaniu dwa projekty nowelizujące kodeks pracy wprowadzające generalny zakaz pracy w sklepach w niedziele. Pierwszy projekt został wniesiony przez grupę posłów Prawa i Sprawiedliwości i obejmował ponadto, rozszerzenie katalogu prac, których wykonywanie jest dozwolone w niedziele i święta o pracę na stacjach benzynowych. Drugi projekt miał charakter obywatelski i został wniesiony przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej Ustawy „Wolna Niedziela".

Zakazowi handlu ostro sprzeciwiali się przedsiębiorcy argumentując, iż jego wprowadzenia wpłynęłoby na zwiększenie bezrobocia.

NAJNOWSZE ORZECZENIA

Kilka umów terminowych tworzy trwały stosunek pracy

Sąd Najwyższy w wyroku z 29 stycznia 2014 r. (II PK 123/13) orzekł, iż zawarcie w okresie obowiązywania tzw. pierwszej ustawy antykryzysowej, kilku umów na czas określony trwających łącznie ponad 2 lata stanowi podstawę do przekształcenia stosunku pracy w umowę na czas nieokreślony. Prezentowane orzeczenie może mieć duże znaczenie dla pracodawców którzy nadużywali ułatwień wynikających z pierwszej ustawy antykryzysowej. Ustawa ta m.in. zawieszała do 31 grudnia 2011 r. stosowanie art. 251 k.p.  Jednocześnie jej art. 13 stanowił, że czas zatrudnienia na podstawie umów terminowych (jednej lub kilku następujących po sobie) nie może przekraczać 24 miesięcy. Sąd Najwyższy jednoznacznie rozstrzygnął, że określenie terminu końcowego obowiązywania umowy o pracę ustalonego sprzecznie z art. 13 ustawy antykryzysowej uważa się za niezastrzeżone. Taka umowa o pracę obowiązuje więc przez czas nieokreślony.

Drugie pół etatu bez nadgodzin

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2014 r. (I PK 249/13) Pracodawca nie musi płacić pracownikowi dodatku za godziny nadliczbowe, jeśli osoba zatrudniona na część etatu ma obowiązki, których wypełnienie zajmuje jej więcej niż ustalona w umowie część etatu ale mniej niż osiem godzin w ciągu dnia. Dopiero praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy, a także czynności wykonywane ponad przedłużony dobowy wymiar, wynikający z obowiązującego systemu i rozkładu czasu pracy, stanowią pracę w godzinach nadliczbowych. Co więcej, jest ona dopuszczalna tylko w razie szczególnych potrzeb pracodawcy. Pracownik, który stale wykonuje pracę w pełnym wymiarze pracy choć zatrudniony jest na część etatu może jednak wystąpić o przekształcenie swojej umowy w umowę pełnoetatową. Podstawą takiego roszczenia stanowić będzie nadużycia prawa przez pracodawcę w momencie zawierania umowy, a więc naruszenie art. 8 k.p.. 

Prawo do urlopu w przypadku urodzenia dziecka przez surogatkę

W opinii ETS prawo unijne nie gwarantuje urlopu macierzyńskiego kobiecie, której dziecko urodziło się dzięki umowie o macierzyństwie zastępczym. Sędziowie wyrokiem z 18 marca 2014 r. (C – 167/12) potwierdzili, że urlop macierzyński ma na celu zapewnić ochronę szczególnych więzi między kobietą a jej dzieckiem. Cel ten dotyczy jednak wyłącznie okresu następującego po ciąży i porodzie. Tym samym przepisy unijne nie dotyczą kobiet, które skorzystały z umowy o macierzyństwo zastępcze.

Należy przyjąć, iż również polskie przepisy nie uprawniają tzw. matki zamawiającej do skorzystania z urlopu macierzyńskiego. Może ona jednak nabywać prawo do tzw. urlopu adopcyjnego. Jego wymiar uzależniony jest od ilości przyjmowanych na wychowanie dzieci oraz ich wieku. Jednocześnie matka biologiczna, która bezpośrednio po urodzeniu oddaje dziecko ma prawo skorzystania z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni.

Ubezpieczenie społeczne komandytariusza

Osoba uzyskująca status komandytariusza w spółce osobowej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, chyba, ze podlega już innemu obligatoryjnemu tytułowi ubezpieczeń społecznych. Obowiązek powstaje już w momencie przystąpienie komandytariusza w formie aktu notarialnego do zarejestrowanej spółki komandytowej, prowadzącej działalność, a nie dopiero w momencie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Pogląd taki potwierdzony został w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 lutego 2014 r. (III AUa 789/13).